Psikolojik Esneklik Nedir? Sigorta Liderleri Nasıl Gözlemleyebilir?

Sizi bir kalıba sokmuyoruz. Kalıbınızı uygun maddeyle dolduruyoruz.

Her gün birçok durumda farkında olalım ya da olmayalım duygularımız ve düşüncelerimiz birer elektronik reklam panosu gibi geçer gider ya da sürekli tekrarlanır. Bazıları o kadar rahatsız edicidir ki kurtulmak için her şeyi yaparız. Peki onlardan kurtulmaya çalışırken yaptıklarımız bizi olmak istediğimiz o kişiye ne kadar yaklaştırıyor? Bugünkü yazımızda psikolojik esneklik kavramını ele alacağız. Sigorta sektöründeki deneyimlerimden yola çıkarak sigorta personellerinin yaşayabilecekleri potansiyel psikolojik katılık durumlarını ve esneklerini aktaracağım.

Mantık İnsanı mısınız? Duygu İnsanı mı?

Öncelikle katılık ve esneklik kavramlarını detaylandırmakta fayda var. Psikolojik katılık ve esneklik kavramları Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) içerisinde yer alan bireyin ve grupların doğru olan davranışa yönelmesini anlatır. Doğru olan nedir dediğinizi duyar gibiyim...

Hayat akışımızda kendimizi bazen doğru olanı seçmeye çalışırken bazen de büyük ikilemler arasında sıkışmış olarak buluruz. "Aklımı mı dinleyeyim kalbimi mi dinleyeyim? Beni mutlu olana mı yöneleyim yoksa kendimi güvende hissedeceğim seçenekten mi ilerleyeyim? " Bu soruları hepimiz kendimize sormuşuzdur. Sonuçta da doğru ya da yanlış bir seçim yapmışızdır. İşte doğru kavramı burada devreye giriyor. Kabul ve Kararlılık Terapisi işlevsel bağlamsalcı bir yaklaşımdır ve doğru olanın işlevsel olan olduğunu ifade eder.

Tek bir doğru, tek bir lider davranışı, tek bir ebeveyn tutumu, tek bir meslektaş davranışı yoktur. Bugüne kadar eğitimlerde anlatılan "Böyle yaparsanız, şöyle bir sonuç alırsınız" yaklaşımı sizin dinamiklerinizden habersiz, sizi belli bir kalıba sokmaya çalışarak sonuçlanan bir söylemdir. Öncelikle her kişinin ve her grubun dinamiğinin ilgili durumlardaki bağlamı keşfedilmelidir. Doğru olana yani işlevsel olana bağlam özelinde karar verildiğinde psikolojik olarak esnek davranmış oluruz.

Peki duygularımızı mı dinleyeceğiz düşüncelerimizi mi? O zaman şunu irdeleyelim:

• Siz mi duygu ve düşüncelerinize aitsiniz?

• Duygu ve düşünceleriniz mi size ait?

Cevabınız ilki olduysa birlikte masaya yatırmamız gereken meseleler var demektir. Fakat ikinciyi seçtiyseniz işlevsel olana bir adım yaklaştınız demektir.

Duygu ve düşüncelerimiz bize aittir ve biz onlardan fazlasıyızdır. Yani karar verirken mantık insanı ya da duygu insanı olmanın ötesi vardır. Kaf dağının arkasına hoşgeldiniz: Değerler.

Yola değerlerinizi keşfederek başlayın.

Psikolojik Esneklik İçerisinde Değerler

Değerler birbirinden farklı durumlarda yani farklı bağlam ve değer alanlarında kendimizi nasıl görmek istediğimizle ilişkilidir. Değerler bu özellikleri sayesinde kişisel özelliklerden farklıdırlar. Hedeflerden de farklıdırlar. Hedefler ulaşıldıklarında tamamlanır fakat değerler biz önemsediğimiz sürece hayat boyu yürüdüğümüz yoldur. Asla sona ermez. Örneğin, çalıştığınız sigorta şirketinde üst düzey bir yönetici olmak bir hedefken, 5.düzey liderliği benimseyen bir yönetici olmak bir değerdir. Jim Collins'e göre 5.düzey liderlik alçak gönüllülük ve kararlılığı içerir. Alçak gönüllülük ve kararlılık ulaşılan bir nokta değildir. Birbirinden farklı ve ortaya çıkmasının önemli olduğu her durumda bu iki değer yürüyeceğimiz bir yoldur. Farkı burada anlayabilirsiniz.

Değerler psikolojik esnekliğin 6 boyutundan sadece biridir (Diğer boyutları ilerleyen bültenlerde ele alacağız). Davranışlarımız bir durumda bizi değerlerimize yaklaştırıyorsa psikolojik olarak esnek davranmış oluyoruz. Değerlerimizden uzaklaşıyorsak psikolojik olarak katı davranmış oluyoruz.

Sigorta sektöründeki deneyimlerim psikolojik katılığın genel olarak ortaya çıktığı 4 farklı bağlamı işaret etmekte (bunlar her şirkette olmayabilir ya da bazı şirketlerde fazlası olabilir):

1. Kendimizle ilişkimiz

2. Diğer meslektaşlarla ilişkimiz

3. Astarla ve üstlerle ilişkimiz

4. Müşterilerle ilişkimiz

Çalışanın kendisiyle olan ilişkisinde özel yaşamının işe olumsuz etkisi fazlaca olabiliyor. Kimse eve ya da ofise girerken zihnindekileri ya da kalp kırıklıklarını kapının dışında bırakamaz. Bunu yapmaya çalışırken bataklıkta çırpınmak zaten asıl sorunun kendisidir.

Çalışanın ast-üst ilişkileri dahil olmak üzere mesai arkadaşlarıyla ilişkisine yansıyan durum genellikle güvenle ilişkili hususlar oluyor. İlişkilerdeki belirsizliğe yönelik güven ihtiyacı bazı durumlarda şirket çalışanlarını değerlerinden uzaklaştırabiliyor. Gündelik hayatında "güçlü" biri olduğu için, diğer meslektaşlarla ilişkisinde de "güçlü" olmaya çalışırken personel kendisini ördüğü duvarların ardında buluyor ve örgüt içi işlevsizliğe kapı aralıyor. Örülen duvarın uzun vadedeki sonucu iletişim kalitesinin azalması olarak gün yüzüne çıkabiliyor.

Çalışanın müşterilerle ilişkisinde reddedilme korkusu var olabiliyor. Çalışanın bu korkuyu yaşamasında hiçbir problem yok. Çünkü çalışanın amigdalası görevini yapıyor. Amigdala burada görevine istinaden "savaş ya da kaç" diyor. Çalışan korku duygusuyla mücadele etmeye başladığında ya da ondan kaçmaya başladığında psikolojik olarak katı davrandığı sonuçlar ortaya çıkıyor. Örneğin, sigara molası vererek korkuyu dindirme çabası ya da korku hissettiren müşteriyi işleri aksatacak şekilde başka bir personele devretmek gibi. Neyse ki amigdala aktivasyonunu regüle eden (sıfırlayan değil) bir prefrontal korteksimiz var...

Sigorta Liderleri Psikolojik Esnekliği Nasıl Gözlemleyebilir?

Sigorta liderleri öncelikle birlikte çalıştığı personelleri tanımalıdır. Personelleri tanırken göz önünde bulundurulacak birkaç soru:

• Şirket kültürünüz personelinizle uyumlu mu?

• Göstermeyi arzuladığınız liderlik özellikleri personellerinizle çatışma mı yaratıyor yoksa birlikte ilerleyebiliyor musunuz?

• Personelinize en uygun liderlik özellikleri neler?

• Örgütünüzün değer alanları neler?

• Örgütünüzün değer alanları içindeki değerleri neler?

• Hangi kriz anlarında değerlerinize yaklaşıyorsunuz? Hangi kriz anlarında değerlerinizden uzaklaşıyorsunuz?

Personelleri yani çalışma arkadaşlarınızı tanıdıysanız ve değerlerinizi de keşfedebildiyseniz artık değerlerinizden uzaklaşıyor musunuz yoksa onlara yaklaşıyor musunuz gözlemlemeye başlayın. Tüm bunları sezgisel değil de, ölçülebilir şekilde yapmaya özen gösterin. Değerlerinize yaklaştığınız durumlarda artık psikolojik esnekliğinizi kutlayabilirsiniz.

Psikolog Hayri Furkan Genç, MBA